Maalesef e-vatandaş oldum ben de sonunda. Neden eyvah dediğime yazıyı sonuna kadar okursanız hak vereceksiniz. PTT şubesine bizzat giderek başvurumu yaptım. Her ihtimale karşı yanıma aldığım nüfus cüzdanı fotokopisi de işe yaradı. www.turkiye.gov.tr adresine giriş yapabilmek ve oradan sunulan hizmetlere ulaşabilmek için sadece PTT şubelerinden bir TL ödenerek ve bir sayfadan oluşan ilginç taahhütname imzalanarak alınan e-vatandaşlık şifremi aldım. İlginç taahhütnameye ayrıntılı değineceğim ama önce TC Kimlik numaranız ve şifre ile girilen sitede nelere ulaşabileceğiniz hakkında kısaca bilgi vereyim.
Devlet hakkında her şey bulunan ve kendi ifadesiyle e-devlet kapısı sayılan sistemde başlıklar halinde; bilgilendirme hizmetleri, entegre elektronik hizmetler, ödeme işlemleri, kurum ve kuruluşların internet sitelerine kısayollar ve kurumlardan vatandaşlara mesajlar yer alıyor. Toplum algısına da yerleşmiş devlet kapısı anlayışı herhalde unutulmasın diye burada da bu kapı ifadesi kullanılmış ve tanımında; ‘e-devlet Kapısı, tüm kamu hizmetlerine tek bir noktadan erişim imkanı sağlayan bir internet sitesidir. Kapı’nın amacı kamu hizmetlerini vatandaşlara, işletmelere, kamu kurumlarına bilgi ve iletişim teknolojileriyle etkin ve verimli bir şekilde sunmaktır’ denilmiş. Tanıma bakıp da hemen, ‘şifreyi aldık mı her şeyi hallederiz’ havasına girmeyin. Sistem henüz emekleme aşamasında ve bütünlük de sağlanmış değil bütün kurumlar arasında. Örneğin, adrese dayalı kayıt sisteminden bir sorgulatma yapmak isterseniz site sizi Nüfus ve Vatandaşlık İşleri sitesine yönlendiriyor. Ya da eğitim ve okullar ile ilgiliyse MEB’in sitesine. Henüz çok az sayıda online nam’ı diğer ‘çevrimiçi’ işlem gerçekleştirebiliyorsunuz. Çoğunda da; “Sistemde yaşanan bir teknik aksaklık nedeni ile işleminiz tamamlanamadı. Lütfen daha sonra tekrar deneyiniz.” mesajını almaya hazırlıklı olun derim.
Devlet mi millet için, millet mi devlet için tartışmaları devam ede dursun, şifreyi alırken imzalanan taahhütname, hele hele vatandaşlara etkin hizmet sunmak amacıyla kurulan bir hizmetin taahhütnamesi yoruma yer bırakmadan devlet vatandaş ilişkisine projeksiyon tutuyor. Anlayışı net bir şekilde gözler önüne seriyor. Taahhütnameyi, muhtemelen imzaladıktan sonra okuma fırsatı bulacaksınız. İnternette arattım fakat bu taahhütnamenin metnine ulaşamadım.
Bu taahhütname ile ilgili bir noter kâtibinin yorumuna ve ardından bu belgede ilginç bir şekilde tam üç kez vurgulanan maddeye yer vermek istiyorum. Yorumda; “Genci, yaşlısı, ihtiyaçlısı, ihtiyaçsızı, tahsillisi, tahsilsizi, bileni bilmeyeni kısacası herkes her önüne uzatılan, taahhütnameyi okumadan, incelemeden, basıyor imzasını, alıyor her derdine deva şifresini. Gören de, her birimizi birer şifre, kripto uzmanı sanır. Çünkü atılan imzalar o kadar rahatça ve hoyratça atılıyor ki, şaşmamak, hayret etmemek elde değil. Örneğin; E-DEVLET KAPISI ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞTİRİLEN HİZMETLERE İLİŞKİN TAAHHÜTNAME 5. maddesinde, şifreyi, ‘yazılı olarak saklamayacağı’ ifadesi bulunmaktadır. Anlaşılan, idare (devlet demiyorum), tebaasının, zekâsına da, hafızasına da sonsuz inanıyor, güveniyor ve şifresini yazılı olarak saklamasını kendisine yakıştıramıyor. Sanki bu şifreyi, vatandaşın eline yazılı olarak veren kendisi değil. (Yazılı vermeyip te, kulağına mı fısıldayacak tı diyenleri, duyar gibiyim) Hâlbuki hiç olmazsa, şifrenin, muhkem çelik kasada saklanması ile vatandaşın delik cebinde taşınması arasındaki farkın gözetilmesi gerekmezmi idi?” ifadeleri sizce de haklı serzenişler değil mi?
E-Devlet kapısına erişim ve e-devlet kapısı üzerinden sunulacak hizmetler hususunda, e-devlet kapısına cezai, idari, yasal ve hukuki sorumluluk yüklenemeyeceği, ortaya çıkabilecek cihaz arızası, iletişim kesintisi, iletişim yavaşlığı, hat yoğunluğu vb. teknik nedenlerden dolayı hizmetin yerine getirilememesi durumunda e-devlet kapısının herhangi bir sorumluluğunun olmayacağı, söz konusu işlemlerden doğacak zararlardan herhangi bir sorumluluğunun bulunmadığı gayet açık bir şekilde vurgulanmış. Yani, vatandaşa hizmet müsait olunduğu zaman gelecek ama e-devlet baba kendini sağlama almış.
Şu ana kadar e-devlet kapısından girişi sağlayan şifreyi aldınız mı bilmiyorum ama eğer almayı düşünüyorsanız, ne umduğunuzu ve neler bulabileceğinizi tekrar bir gözden geçirin. Şifreyi almak ayrı bir dert, zapdetmek ayrı bir dert olabilir. Haftaya görüşünceye kadar sağlıcakla kalın, hoşcakalın.