Türkiye’de 2012 yılında çıkarılan ve 2014 yılı Nisan ayında yürürlüğe giren 6360 Sayılı Kanun ile büyükşehir belediyesi sayısı otuz olmuştur. Sınırları il mülki sınırlarına genişletilen büyükşehir belediyelerinin bulunduğu illerde, İl Özel İdareleri ve belde belediyeleri kaldırılmış, köyler beldelerle birlikte ilçeye bağlı mahallelere dönüştürülmüştür. Geniş yetkilere sahip büyükşehir belediyeleri ile birlikte ilçe belediyeleri kent merkezleri yanı sıra artık dönüşümün yapıldığı yeni kırsal mahallelerde yerel hizmetleri sunmakla görevli hale gelmiştir. Kanun ile birlikte, kapanan belde ve köylerin de içinde bulunduğu kırsal alanlarda hizmetlerin büyük bir bölümü büyükşehir belediyelerine bırakılmıştır. Önceden İl Özel İdareleri, belde belediyeleri ve köy muhtarlıklarınca sağlanan hizmetlerin de bu değişikliklerden ne ölçüde etkilendiğinin araştırılarak literatüre kazandırılması yararlı olacak, karar vericilere de katkı sunacaktır.
2014 yılı Nisan ayı ile başlayan dört yıllık dönemde (Nisan 2018’e kadar) belediyelerin yeni mahallelerde hizmetlerin planlanması ve sunulması aşamasında bilgi kaynakları mahalle muhtarları olmuştur. Belediye başkanları ve daire amirleri sık sık muhtarlarla bir araya gelerek bilgi alışverişinde bulunmuştur. Çalışma mahalleye dönüşen köylerle sınırlandırılmış ve örneklem olarak Muğla ili alınmıştır. Kanun öncesi köy muhtarı olarak görev yapan ve kanunun uygulanmaya başlaması ile birlikte, mahalleyi temsil etmek üzere tekrar seçilen mahalle muhtarları dört yıllık deneyimin canlı tanıklarıdır. Çalışma kapsamında dönüşümün etkileri muhtarların gözüyle, merkezileşme yerelleşme bağlamında değerlendirilmiştir. Bu amaçla, 2009 yılı yerel seçimleri ile birlikte köy muhtarı olarak seçilen ve 2014 yılından itibaren ilçe belediye sınırları içerisinde mahalleye dönüşen yerlerde tekrar seçilip mahalle muhtarı olarak halen göreve devam eden 81 mahalle muhtarı ile görüşülmüştür. Muhtarlardan gevşek yapılandırılmış mülakat yöntemi tercih edilmiştir. 6360 Sayılı Kanun ile büyükşehir belediyesi kurulan 14 ilden birisi Muğla’dır. Muğla, sahip olduğu coğrafi yapısı, kırsal alanları ve geçim kaynakları ile büyükşehir belediyesi olan birçok il ile benzerlik göstermektedir. Çalışmada örneklem olarak alınmasında bu özelliği dikkate alınmıştır.
Araştırmada, 6360 Sayılı Kanun ile birlikte, bazı hizmetlere ilişkin kararların alınmasında merkezileşmenin arttığına ilişkin görüşler ağırlık kazanmıştır. Muhtarların önceki dönemlerde İl Özel İdarelerinden belediyelere nazaran daha kolay hizmet aldıklarına ilişkin tespitleri diğer önemli bir bulgu olmuştur. Sonuç olarak, yerel nitelikli hizmetlerin, yerellik ilkesi ile birlikte kırsal alanların kentsel alanlardaki farklı hizmet beklentileri dikkate alınarak yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.
*
Anahtar Kelimeler: Büyükşehir Belediyesi, Merkezileşme, Yerelleşme, Mahalle, Muhtarlık
Are There Qualifications Necessary for Candidates of Mayors?
Local governments have important roles in lives of people living together. This importance is increasing especially with the rising of decentralization. New theories such as new public management and governance emerged with postmodern understanding of public management. Municipalities are the basic institution of local government in Turkey. Municipalities serve the local services with the rules of law no.5393, 5216 and other. Mayors are the head of municipalities within administrative and political powers. They are the legal representatives of municipalities. Many regulations have taken place in organization of local governments in Turkey in last ten years but any discussions about on mayor’s qualifications have done. Last amendment was on laws no.5393 and 5216 in year 2012, with law no.6360. After then, approximately 93% of the population in Turkey live within municipal boundaries.
In Turkey it is enough to be in 25 age and graduate of primary school. The criterias for being a mayor candidate are insufficient. In this article, mayor’s qualifications will be discussed within the miscellaneous aspects, such as education, leadership, experience, age etc. Are there really qualifications necessary for candidates of mayors? How it affects the organization of municipalities, councils and the workers? The comparison of some other countries and proposals will be discussed.
Key words: Mayor, Local Management, Municipalities
